Μετά το θάνατο του
Τεπελενλή Αλή πασά οι ιδιοκτησίες του
δημεύτηκαν και τα περιουσιακά του
στοιχεία καταχωρήθηκαν σε κατάστιχα
ύστερα από επιθεώρηση και καταγραφή, η
οποία πραγματοποιήθηκε από εντεταλμένους
υπαλλήλους που απεστάλησαν για αυτό το
σκοπό.
Το εξεταζόμενο κατάστιχο
περιλαμβάνει τα έσοδα και έξοδα του
έτους 1819-1820.
Όπως
σημειώσαμε παραπάνω, για την καταγραφή
των πληροφοριών που αφορούν στα τσιφλίκια
απεστάλησαν εντεταλμένοι καταγραφείς,
ορισμένοι από τους οποίους ασχολήθηκαν
[και] με
τη διαχείριση των τσιφλικιών όπως και
ο Αμπντουραχμάν Aγά, στην περιοχη του
Τσαρσαμπά. Οι απεσταλμένοι επιθεώρησαν
τα τσιφλίκια και ανέλαβαν την καταγραφή
των πληροφοριών, ενώ έλαβαν ως αμοιβή
για την αποστολή τους το ένα δέκατο των
εισοδημάτων και της παραγωγής των
τσιφλικιών.
"…..
Τσιφλίκι
Ιφτιλά1
(İftila Çiftliği افتلا):
Στο τσιφλίκι ζουν
πέντε ραγιάδες. Οι γιαριτζήδες ραγιάδες
κατοικούν σε πέντε πετρόκτιστα σπίτια
με κεραμιδένια στέγη, από τα οποία τα
δύο είναι κενά. Στο τσιφλίκι ανήκουν 41
χωράφια έκτασης 550 ντονούμ, από τα οποία
τα 300 είναι κενά και τα υπόλοιπα 250
καλλιεργούνται.
Κατά
το έτος 1819-1820 (1235-οθωμανικη χρονολογηση)
στο τσιφλίκι παρήχθησαν 122,5 κοιλά2
σιτάρι, 61 κοιλά κριθάρι και 13 κοιλά
σίκαλη, από την πώληση των οποίων
εισπράχθηκαν συνολικά 31.140 παράδες, ποσό
το οποίο αντιστοιχεί σε 753,5 γρόσια.
Εισπράχθηκαν
επίσης 750 γρόσια από [την πώληση] της
παραγωγής σιταριού το οποίο καλλιεργείται
στο μεζρά3
Μπαχσί
(Bahşi بخشي),
ο οποίος εξαρτάται από το τσιφλίκι, τα
συνολικά επομένως έσοδα από την παραγωγή
σιτηρών ανέρχονται σε 1.503,5 γρόσια. Η
τιμή του ενός κοιλού σιταριού είναι 200
παράδες, του κριθαριού 120 παράδες και
της σίκαλης 120 παράδες. Από τις ποσότητες
αυτές 12 κοιλά σιτάρι, 6 κοιλά κριθάρι
και ένα κοιλό σίκαλη κρατήθηκαν ως
δέκατο .
….."
Ενδεχομένως
μετά τα έτη 1787-1788 που ξεκινά η τυραννική
εξουσία του Τεπελενλή Αλή πασά ο οικισμός
να εγκαταλείπεται από τους κατοίκους
του, μη αντέχοντας την βαριά φορολογία
και τις πιέσεις των νέων κατακτητών ,
με την σταδιακή μετατροπή του σε «μεζρά».
Ο οικιστικός ιστός αποκαθίσταται με
την πάροδο του χρόνου , όπως θα δούμε
και παρακάτω , βάσει των μεταγενέστερων
αναφορών για τον οικισμό . Εδώ θα πρέπει
να σημειώσουμε ότι γίνεται και η τελευταία
αναφορά για τον οικισμό Φτελιά ο οποίος
εγκαταλείπεται τα επόμενα χρόνια από
τους κάτοικους του.
(1) Εγκαταλελειμμένος οικισμός μεταξύ Αιανής και Κάτω Κώμης.Οι παλαιότεροι του χωριού τοποθετούσαν τον οικισμό Φτελιά ή «Φτιλιά» στην περιοχή μεταξύ του ναού της Αγίας Μαρίνας Κάτω Κώμης και του ρέματος («λάκκος» κατά τον ντόπιο ιδιωματισμό) που φέρει και την ονομασία «Ρέμα Φτελιάς»
(2) Tο «κοιλό» Κωνσταντινούπολης είναι μέτρο χωρητικότητας για την μέτρηση κυρίως δημητριακών. Ισοδυναμούσε με 24 οκάδες (1282 γρ.)
(3) Μεζρά (mezra’a) είναι τσιφλίκια χωρίς μόνιμο πληθυσμό , αποτελούμενα από μετακινούμενους καλλιεργητές.
ΠΗΓΗ.ΧΑΜΙΓΙΕΤ ΣΕΖΕΡ «ΜΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΤΣΙΦΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΤΕΠΕΛΕΝΛΗ ΑΛΗ ΠΑΣΑ», Μετάφραση από τα τουρκικά, σχόλια: Ειρήνη Καλογεροπούλου