Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2013

ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΣΜΟ.


Λίγες πληροφορίες έχουμε σχετικά με την εκπαιδευτική δραστηριότητα του οικισμού πριν την είσοδο του τελευταίου αιώνα που διανύουμε. Ενδεχομένως τα χρέη του «δασκάλου» να εκτελούσε στις βασικές γνώσεις ο εκάστοτε ιερέας του χωριού .
Την πρώτη επίσημη καταγραφή έχουμε από ένα πίνακα με τα σχολεία των πόλεων , των κωμοπόλεων και των χωριών που υπάγονται στη δικαιοδοσία της Μητρόπολης Σερβίων και Κοζάνης καθώς και τον αριθμό των εκπαιδευτικών και των μαθητών κατά το σχολικό έτος 1911-1912 (λυτό έγγραφο Λ10632). Όπου αναγράφονται τα εξής :

« 17. μπαξί
  1. Γραμματοδιδασκαλείον λειτουργούν μεθ’ενός διδασκάλου και 15 μαθητών.»

Η άλλη πληροφορία που έχουμε είναι από τον Κ. Σιαμπανόπουλο (την μεγάλη
αυτή μορφή των γραμμάτων της λαογραφίας και της ιστορίας της περιοχής μας).
Σύμφωνα με την οποία ο Παπαστέργιος Κ.Πελέκας ιερέας στην Αιανή κατά τα έτη (1910-1947) πριν την χειροτονία του σε ιερέα επιτελούσε το έργο του γραμματοδιδασκάλου για 8 χρόνια στα χωριά του Κήπου και της Αιανής (κατά τα έτη 1902-1910)
Σύμφωνα με την προφορική παράδοση τα μαθήματα πραγματοποιούνταν είτε στη εκκλησία του Αγ.Γεωργίου είτε σε χώρο πλησίον αυτής .


*για τα επόμενα έτη θα επανέλθω με εκτενέστερη αναφορά.

ΠΗΓΕΣ.
Λυτα εγγραφα Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης(Λ10632)
ΚΩΝ/ΝΟΥ Ε.ΣΙΑΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ,ΑΙΑΝΗ, Θεσσαλονίκη 1974

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΤΟ 1910 «διότι καλά γνωρίζουν ότι ο τόπος μας είναι ολίγος και δεν ημπορούμαι να’ζήσομαι»


     Στα λυτά έγγραφα της ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ βρίσκουμε επιστολή των κατοίκων του χωριού «ΚΗΠΟΣ» για πιέσεις που δέχονται σε σχέση με την καλλιέργεια των αγρών τους και την φορολόγηση αυτών.

« Ηδοπίησης του Βέηδου παρακαλούμεν
άπασα οι κοινότης το χωρίου Μπαχσή
όμως παρακαλούμεν και μας πληροφοροφό-
ρισην η Μητρόπολης δια το τρίτο και γρα-
φηται ότι σπέρνομεν πολλά Μπαχσεδια
ότι ειμης δεν βάζουμεν από ένα Στρέμα
ο καθένας δεν βάζουμεν περισσότεροι
είνε και άνθρωπος έχει ½ μισό Στρέμα
ότι αν δεν βασίζεσται αυτού όπου γρά-
φουμεν τότε θα στείλουν τον επιστάτην
να πάρη λογαριασμόν του δέκατον ήταν
να μετρίιση τα χουράφια όχι εφέτος
άλλα ιδού και πέντι έτια όμως παρα-
καλούμε να μας αφίκουν να εργασθούμε
διότι καλά γνωρίζουν ότι ο τόπος ζμας
είναι ολίγος και δεν ημπορούμαι να’ζή-
σομαι ότι το πάσα τι ήμεθα είς ξένα
Χόργια (….) ξύλου είται τα σφαχτα μας
Μένουμεν εις ταχίαν απαντησήν σας
1910 Ιανουαρίου 15 Μπαχτσή»

Στη πίσω σελίδα ακολουθούν 10 υπογραφές κατοίκων.

«Κοτιας Παπαθάνας
Μιτρος Παπαθάνας
Μιτρος Λαζο
Παναγιοτις Λάζου
Χαρισιος Ζησης
Γεωργιος Τασιου
Γηανης Ζαρας
Χριστου …..
Χαρήσις γαναρους
Στεργιους Τζοτας»


ΠΗΓΗ. Λυτά έγγραφα (Λ1646) Έγγραφo για ζήτημα του χωριού Μπαχτσή με αποδέκτη τον Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιο. Δημοσίευση: 1910

Σάββατο 9 Φεβρουαρίου 2013

Ο ΑΛΙΑΚΜΟΝΑΣ ΠΟΥ ΧΑΘΗΚΕ

   Με την ευκαιρία της εργασίας* μου στην Λ' ΕΠΚΑ Αιανή πρόλαβα να δω τον Αλιάκμονα να διασχιζεί  τους πρόποδες των Καμβουνίων,Χασίων και Βεντζιών , λιγο πριν χαθεί για πάντα μετά την δημιουργία της τεχνητής λίμνης του Ιλαρίωνα . Αλλά  και τις περιοχές που ο ποταμός σημάδεψε με την παρουσία του στην πορεία της ιστορίας .


Το Μοναστήρι της "Ζάβορδας" , η θέση "Λογγά "Ελάτης και τα Καμβούνια.


Η θέση "Βρωμονέρια-Παναγιάς".


Η θέση "Αγιος Κωνσταντίνος-Δήμητρα Γρεβενών"


Η θέση "Λογγά-Ελατης" στο βάθος η Αρχαιολογική ανασκαφή και αριστερά η μεταλλική πεζογέφυρα.
Υ.Γ Ίσως κάπου εκεί να βρίσκεται και το"κλεφτόπουλο" των αρχών του αιώνα μας ψαχνοντάς μάταια  την " σπαρτίνα " για να διαβεί τον "πόρο της Λογγάς"...

*ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΕ "ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ"

Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου 2013

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΕΛΑΣΣΟΝΑΣ 1905

           Από το αρχειακό υλικό του Ελληνικού προξενείου Ελασσόνας του Γιάννη Αδάμου:
«Κατά το 1905 εγένετο απογραφή όλων των καζάαδων .Η περιοχή της Κοζάνης παρουσιάζει τα παρακάτω στοιχεία».
Και ακολουθούν τα χωριά του καζά Κοζάνης

«…
     Μπακσή
     60 Ελληνόφωνοι
       0 Βλαχόφωνοι
       0 Τουρκόφωνοι
     σύνολο 60
                                    …»

Τις αντιρρήσεις του για την συγκεκριμένη απογραφή εκφράζει ο Επίσκοπος Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιος σε επιστολή του προς τον Πατριάρχη . Η πρώτη από τις αντιρρήσεις έχει να κάνει με την αναγραφή «χριστιάν» για τον ελληνορθόδοξο πληθυσμό από την μεριά της τούρκικης διοίκησης , παρά την αντίθετη άποψη του Επισκόπου για αναγραφή ως «ρούμ ορθοδόξ».
Και η δεύτερη αφορούσε τον πραγματικό αριθμό των χριστιανών κατοίκων , όπου ο Επίσκοπος αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής στην επιστολή του:

«...Το αποτέλεσμα τούτο γνωρίζων τη Μητρί Εκκλησία διαβιβάζω εγκλείστως κατάλογο του χριστιανικού πληθυσμού της ταπεινάς μου παροικίας προς γνώσιν αυτής . Επί τούτοις …
Εν Κοζάνη 19 Ιανουαρίου 1906
Ο Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιος »

Ακολουθεί πίνακας του χριστιανικού πληθυσμού της επαρχίας Σερβίων και Κοζάνης 1906. Από όπου αντλούμε την πληροφορία .
«…
     Μπαξί 107 κάτοικοι
                                      …»


ΠΗΓΕΣ.
ΓΙΑΝΝΗ ΑΔΑΜΟΥ .Η ΚΟΖΑΝΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ1882-1912.ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ.Η ΚΟΖΑΝΗ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ.1997
ΚΩΔΙΞ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΑΙ ΚΟΖΑΝΗΣ ΥΠ.ΑΡΙΘΜ 60 (1904-1906)(ΣΕΛ.153-154)
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ ΤΣΑΡΜΑΝΙΔΗΣ . ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΣΕΡΒΙΩΝ.1995

Κυριακή 3 Φεβρουαρίου 2013

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ , ΝΙΚΟΛΑΟΥ .Θ. ΣΧΙΝΑ 1886

   Λίγο πριν το 1886 ανατίθεται στον ταγματάρχη μηχανικού Νικόλαο Σχινά με εντολή του τότε υπουργείου στρατιωτικών ,η σύνταξη οδοιπορικών σημειώσεων για τις υπό οθωμανικής κατοχής περιοχές Μακεδονίας, Ηπείρου,νέας οροθετικής γραμμής (νέα σύνορα-συνθήκη του Βερολίνου 1881) και Θεσσαλίας .
   Ξεκινάει παραθέτοντας γενικές πληροφορίες διοικητικού, ιστορικού και γεωγραφικού περιεχομένου. Και στη συνέχεια καταγράφει τις δημόσιες οδούς με στοιχεία για τους οικισμούς που διέρχεται η οδός αλλά και για τους πέριξ αυτών.

   Για το χωριό μας αναφέρονται τα εξής :
   «
Άνω Βάνιτσα –κείται πλησίον του ανωτέρω και έχει 60 οικογένειας 2 εκκλησίας 3 υδρόμυλους και χάνιον μετρίας χωρητικότητας
Μυλουτίν – κείται ½ ώραν ΝΔ των χωρίων Άνω και Κάτω Βάνιτσα,και έχει 25 χριστιανικάς οικογένειας και μεγάλας ιδωτικάς οικίας .
Μπαχτσή – κείται ½ ώραν μεσημβρινώς του ανωτέρου και έχει 20 χριστιανικάς οικογενείας .
                                                                                                                                 …»

ΠΗΓΗ . ΝΙΚΟΛΑΟΥ Θ. ΣΧΙΝΑ , ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ , 1886

Παρασκευή 1 Φεβρουαρίου 2013

Κ.ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ , ΚΟΖΑΝΙΚΑ 1872


   Κατά το έτος 1872 ο Ιατρός Κων.Γουναρόπουλος δημοσιεύει πραγματεία σχετικά με την ιστορική εξέλιξη της ΚΟΖΑΝΗΣ και της ευρύτερης περιοχής της . Έχοντας ως βοηθήματα άγραφες παραδόσεις λίγες έγγραφες , κώδικες ναών και αυτοψίες επι’τόπου.
   Αναφερει λοιπον για τον οικισμο:

«…Μπαχτσί μετά 9 οικ. Ελλήνων…»


ΠΗΓΕΣ. Κ. ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΥ,ΠΑΝΔΩΡΑ,ΚΟΖΑΝΙΚΑ,ΦΥΛΛΑΔΙΟΝ 526, 1872.
ΠΑΝ.ΛΙΟΥΦΗ, «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ»,1924