Κυριακή 2 Απριλίου 2017

Τα στεφάνια της Επισκοπής Σερβίων και Κοζάνης[1]
 Βασίλη Αποστόλου

                Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι υπόδουλοι Έλληνες πλήρωναν πολυποίκιλους φόρους που πολλές φορές ήταν ευρηματικοί. Μεταξύ αυτών ήταν ο κεφαλικός φόρος για τους άρρενες. Εξαιρούνταν οι γυναίκες, τα παιδιά και τα μειονεκτικά άτομα[2] Ο φόρος της δεκάτης επί των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Ακόμη ο φόρος επί των υδρόμυλων ανάλογα με τους μήνες λειτουργίας, των οργανοπαικτών, επί των πωλουμένων ζώων. Συχνά για τις έκτακτες ανάγκες, όπως κατασκευή και επισκευή σχολείων, εκκλησιών επιβάλλονταν έρανοι επί των οικογενειών. Ένας τέτοιος ετήσιος έρανος επεβλήθη στις χριστιανικές οικογένειες κατ’ έτος για αρχιερατική και Πατριαρχική επιχορήγηση σύμφωνα με το παρακάτω κείμενο.
                 
Πράξις της επαρχίας Σερβίων και Κοζάνης επί της Αρχιερατικής επιχορηγήσεως κατά την επαρχίαν ταύτην.

                «Δι ης γίνεται δήλον, ότι ο σεβάσμιος ημών Κανονικός Αρχιερεύς Αγίου Σερβίων και Κοζάνης, εγκαίρως συνεκάλεσεν, εν ταις Πρωτευούσαις της αυτού επαρχίας, άπαντες τους υπό την Ιεράν δικαιοδοσίαν της αυτού Πανιερότητος χριστιανούς εκ πόλεων κωμοπόλεων και χωρίων και ανέγνω εις επήκοον πάντων την προσκυνητήν Πατριαρχικήν και συνοδικήν επιστολήν ημερομηνίας Οκτωβρίου αωξβ΄ και έγνωμεν άπαντες πάσαν εκκλησιαστικήν επιτροπήν επί της Αρχιερατικής επιχορηγήσεως, κατά την επαρχίαν ταύτην, εκ γροσίων πεντήκοντα χιλιάδων μετά και του αναλόγου ποσού της Πατριαρχικής επιχορηγήσεως επί γροσίων δύο χιλιάδων, αρχομένης από της αης του ενεστώτος έτους αωξγ΄δι ου κοινωφελούς μέτρου αντικαθίστανται η κατάργησις του λοιπού των πρότερον λαμβανομένων κηρίων και τυχηρών Αρχιερατικών εισοδημάτων και τείνοντος δια την εύκλειαν και ευκοσμίαν και ησυχίαν του Ιερού  ημών κλήρου. Αναγνόντες και το αντίτυπον των κανονισμών κατά την κοινή αποφάσει έγκρισιν της τε Ιεράς Συνόδου και του εθνικού συμβουλίου, και την υψηλήν Αυτοκρατορικήν μετά προηγουμένην επικύρωσιν και δοκιμασίαν διαταγήν της ενεργείας και πραγματοποιήσεως, και πειθόμενοι προθύμως συνόδω τω εκκλησιαστικώ υπογραμμώ διωρήσωμεν πληρεξουσίους εις περιοδείαν, καθ’ άπασαν την επαρχίαν και καταγραφήν των στεφάνων, και μετά την καταγραφήν συνελθόντες αύθις εις την Πρωτεύουσαν Πόλιν της επαρχίας Κοζάνην, επί τη βάσει της καταγραφής των στεφάνων, παρά των αποσταλέντων κοινώς πληρεξουσίων Προεδρεύοντος και του Κανονικού ημών Αρχιερέως, εποιήσαμεν κατ’ αντιπροσωπείαν την αναλογίαν της διανομής της Αρχιερατικής επιχορηγήσεως μετά και της Πατριαρχικής συμποσουμένης εις Γρόσια πεντήκοντα δύο χιλιάδας. Εκάστη πόλει, κωμοπόλει και χωρίω της επαρχίας ταύτης ως έπεται αναλόγως εις των οικογενειών πληθύος».


χωριά
στεφά
νια

γρόσια
παρά
δες

 νέα ονομασία

Κοζάνη
1283
15949
11 ¾


Βαρόσι Σερβίων
 68
645
13


Ισνάφι Σερβίων
24
298
14


Ζευγαλ. Σερβίων
36
447
21


Γύφτοι Σερβίων
24
298
14


Βελβενδόν
534
6638
13 ¾


Καταφύγιον
356
4425
21


Σκούλιαρη
110
1367
17 ½
Αγία Κυριακή


ιανη
26
323
  8 ½
Πολύφυτο

Παλαιογράτσανον
76
944
31


Μοσκοχώριον[3]
109
1355
  5 ¼


Καστανιά
88
1093
38


Λαβανίτσα
51
633
37 ¾
Λάβα

Νεοχώριον
9
111
35 ¼


Άνω Ορτάκιον
18
223
30 ½
Πλατανόρευμα

Κάτω Ορτάκιον
19
236
7 ¾


Κράνικον
31
385
14 ¾
Κρανίδια

Τοήνθοηρα[4]
11
136
29 ¾


Γούλαις
29
360
20 ¼
Γούλαι

Αυλαίς
25
310
31 ¼
Αυλαί

Καλδάδες
23
285
36 ¾
Προσήλιον

Ράχωβον
41
509
27 ¼
Πολύρραχος

Δέλνον
51
633
39 ¼
Τριγωνικόν

Μεταξά
107
1330
  5 ¾
Μεταξάς

Μόκρον
69
897
30 ¼
Λιβαδερόν

Πάδες[5]
13
161
24 ¼
Βογγόπετρα

Μικρόβαλτον
47
584
10 ¾


Τρανόβαλτον
61
758
12 ¼


Λαζαράδες
29
360
20 ¼


Λουζιανή
60
745
35
Ελάτη

Νιζισκόν
30
372
37 ½
Φρούριον

Ζιντάνη
14
174
1 ½


Ρύμνιον
12
149
 7


Κάλλιανη
119
1479
12 ¾
Αιανή

Καισαργιά
77
957
  8 ¼


Πακσί
13
161
24 ¼
Κήπος

Κάτω Βάνιτσα
30
372
37 ½
Κάτω Κώμη

Άνω Βάνιτσα
61
758
12 ¼
Άνω Κώμη

Πύργος
25
310
31 ¼


Νισητσιλάρ
23
285
36
Κοντοβούνιον

Μαγούλα
12
149
  7


Γκόμπλιτσα
79
902
  2 ¾
Κρόκος

Σπούρτα
30
372
37 ½
Καρυδίτσα

Μηλοτίνη
25
310
31 ¼
Μηλιά

Κερασιά
25
310
31 ¼


Κτένιον
28
348
  3


Ραδοβίστιον
41
509
27 ¼
Ροδιανή

Βελίστι
68
845
13
Λευκοπηγή

Παρασκευή
30
372
37 ½
Αγία Παρασκευή

Πρωτοράζι
13
161
24 ¼
Πρωτοχώρι


Συνολικά καταγράφηκαν 4163 στεφάνια.[6] Για κάθε στεφάνι αναλογούσε δώδεκα γρόσια, δεκαεπτά παράδες και εν τέταρτον του παρά. Με την παραπάνω πράξη τα χωριά έπρεπε να συγκεντρώσουν το ποσό όπως φαίνεται στην κατάσταση και να το παραδώσουν στον Αρχιερέα της Επισκοπής. Μελετώντας τον πίνακα μπορούν να βγουν ποικίλα συμπεράσματα, όπως τις χριστιανικές οικογένειες που ζούσαν στα χωριά, την ονομασία των οικισμών, τη συρρίκνωση του χριστιανικού πληθυσμού της πόλης των Σερβίων.


***Αντιγραφή απο το blog "ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΡΕΒΕΝΙΩΤΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ Ο ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ " στην σελίδα :

http://syllogosgreveniotonkozanis.blogspot.gr/2012_02_01_archive.html




[1] Αρχεία Ν. Κοζάνης ΑΒΕ 77/ΣΑΕ 11


[2] SURAIYA FAROQHI. Προσεγγίζοντας την Οθωμανική αυτοκρατορία. Μετάφραση Κώστας Ε. Καμπουρίδης. Προσφορά του βιβλίου από το συγγραφέα.


[3] Οι πλείστοι των κατοίκων εγκαταστάθηκαν στο Πλατανόρευμα.


[4] Πιθανόν ο οικισμός Τσίντζιρα, συνοικισμός των Κρανιδίων. Τα χωριά Ζδάνι, Μοσχοχώρι, Μαγούλα (συνοικισμός πλησίον της Άνω Κώμης), Νεοχώρι (πλησίον της Καστανιάς προς το Μοναστήρι του Αγ. Αντωνίου Σιάπκας), Πάδη εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους και διαλύθηκαν. Ιωάννου Δημόπουλου. ΤΑ ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ σελ. 15.


[5]  Έλλη Λαμπρέτσα, Εφημερίδα Γραμμή 13-6-2002. Το 1943 το χωριό εγκαταλείφθηκε από τους 102 (απογ.1940) κατοίκους της, όταν το χωριό πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς.


[6] Χριστιανικές οικογένειες.